در این مقاله خواهید خواند :
یک متخصص حوزه سیاستگذاری فرهنگی گفت: زیست آنلاین و استفاده زیاد از فضای مجازی، گذشته از تمام محاسنی که دارد، ممکن است باعث بلوغ زودرس در کودکان شود که در حال حاضر درموارد بسیاری شاهد کاهش سن بلوغ در کودکان هستیم.
دکتر فردین منصوری درخصوص تاثیر کرونا بر کودکان بیان کرد: کودکان در حال حاضر به دلیل استفاده زیاد و متنوع از فضای مجازی چندگام جلوتر از زیست بیولوژیک خود هستند. فضای مجازی دنیای نامحدود و گمنامی است که کودک ما می‌تواند سرک بکشد و چیزهایی که خیلی دیرتربایستی بیاموزد را یاد بگیرد. در نتیجه سیستم بیولوژیک او نسبت به این مسئله واکنش نشان داده و آنها را دچار بلوغ زودرس و بحران‌های ناشی از آن می‌کند.
وی با اشاره به اینکه یکی از پیامدهای کرونا بر کودکان، الگوبرداری نامناسب و بحران هویت در آنها است، ادامه داد: کودکان در دوران کرونا از نهاد مدرسه محروم شده‌اند؛ مدرسه‌ای که کودک ازسنین کودکی تا بزرگسالی زندگی خود را در آن تمرین می‌کنند و یک الگویی از کل زندگی‌شان در آن اتفاق می‌افتد. در مدرسه کودکان نصیحت می‌شوند و افراد مختلفی نظیر افراد شاخص و تاثیرگذار مانند افراد سخت‌کوش و موثر در اجتماع که دارای ارزش‌های اخلاقی و شخصیتی بنیادین هستند و یا الگوهای نمونه‌ای در بُعد ملی، دینی و.. به آنها معرفی می‌شوند و کودکان آنها را سرمشق خود قرار داده و از آنها الگوبرداری می‌کنند، اما این الگوها کم‌کم به الگوهای فضای مجازی تبدیل می‌شوند.
این متخصص حوزه سیاستگذاری فرهنگی عنوان کرد: کودک ممکن است افراد سلبریتی در فضای مجازی را الگوی خود قرار دهد؛ مثلا ممکن است الگوی خود را یک هنرپیشه آمریکایی ببیند که نه با فرهنگ، نه با دین، نه با تاریخ او سازگار نیست. کودک که سعی دارد مدل مو تا نحوه رفتار و لباس پوشیدن الگوی خود را تقلید کند، دچار یک الگوپذیری منفی می‌شود و در این الگوپذیری دچار خلأ وناسازگاری با محیط پیرامون خود شده که در نهایت بحران هویت را برای او در پی خواهد داشت.
محروم شدن از قدرت گفت‌وگو و هم اندیشی از پیامدهای مجازی شدن آموزش است
منصوری افزود: مجازی شدن آموزش، کودکان را دچار تاخراتی در اجتماعی شدن کرده است. تجربه بنده به عنوان یک معلم این است که آموزش مجازی به شدت بچه‌ها را تک بعدی می‌کند؛ یعنی کودکان چند بعدی بودن و چند جانبه بودن خود را از دست می‌دهند. متاسفانه چون فضای مجازی آن شرایط و زیرساخت را ندارد که کودک در جهت استعداد و توانایی خود بتواند فعالیت کند و مانور دهد، بسیاری ازدانش‌آموزان پشت این درهای مجازی قائم می‌شوند و خود را بروز نمی‌دهند و در نتیجه توانایی‌های آنها شکوفا نمی‌شود و همینگونه یاد می‌گیرند و می‌آموزند که بدین صورت رفتار کنند، حتی ممکن است در آینده که شاهد بازگشایی مدارس هستیم این خصلت و اثراتش برای مدت‌ها با کودکان باقی بماند و شاهد کودکانی باشیم که نمی‌توانند اندیشه خود را ارائه دهند. در نتیجه به قول بوردیو، نظریه پرداز علوم اجتماعی و انسانی این باعث می‌شود دانش‌آموزانی که نمی‌توانند سرمایه‌های اجتماعی، شخصیتی خود را بروز دهند، روز به روز سرخورده‌تر و منزوی‌تر بشوند.
این متخصص حوزه سیاستگذاری فرهنگی بیان کرد: نکته دیگر در حوزه آموزش و تاخرات آموزشی این است که متاسفانه کودکان می‌آموزند که تقلب کنند. چون نظارت درستی نیست و فرهنگ‌سازی درستی در این زمینه انجام نشده است، این مسئله که هر امتحان لزوما قرار نیست با تکیه بر توانمندی خود کودک انجام بگیرد و می‌توان به راحتی از اینترنت یا دیگران کمک گرفت، باعث می‌شود که کودکان از تفکر سازنده محروم شوند و قدرت اندیشه، تفکر و تحلیل از آنها گرفته شود. در کلاس‌های حضوری معلم شاید دانش‌آموز را مجبور می‌کرد که درباره موضوعی فکر و گفت‌وگو کند اما مجازی شدن همین فرصت را هم از کودکان گرفته و باعث شده فرزندان ما اندیشمند و اهل تفکر و .. بار نیایند.
کاهش رفاه مادی کودکان
وی افزود: بهزیستی و رفاه مادی کودکان به شدت دستخوش تغییر و آسیب‌شده و در بسیاری از موارد خانواده‌ها ناتوان از رفع نیازهای مادی کودکان خود هستند که سابق بر این به راحتی یا تا حدودی می‌توانستند آنها را مرتفع نمایند. زمانی که والدین یک کودک بیکار می‌شوند و یا مشاغل آنها برای مدتی تعطیل می‌شود، بارِ آن بیکاری و فشارهای اقتصادی بر کودکان تخلیه می‌شود و یا امکاناتی که بایستی کودکان از آن برخوردار باشند و ناتوانی خانواده‌ها در تهیه برخی امکانات مانند گوشی موبایل باعث شده کودکان تحت فشار روانی زیادی قرار بگیرند.
پرخاشگری، افسردگی ومنزوی شدن در کمین کودکان است
این متخصص حوزه سیاستگذاری فرهنگی افزود: کودک مثل یک بمب انرژی است که این انرژی او همواره بایستی در مجرای صحیح خود تخلیه شود. کرونا و محدودیت‌های آن، این مجرای صحیح را از کودک گرفته و زمانی که کودک ازروش‌های صحیح مانند بازی کردن، ورزش و یا تفریح و… نتواند هیجان خود را تخلیه کند، ممکن است انرژی خود را به صورت ناصحیح و بدقواره‌تری و یا به صورت اداهایی تخلیه کند که آسیبخیز وآسیب‌زاست؛ مانند اینکه پرخاشگر شود، دعوا کند، عصبی شود و حتی در موارد شدیدتر ممکن است به خود آسیب برساند.
منصوری افزود: این عدم تخلیه انرژی و هیجان دوران کودکی به صورت مشکلات روانی مانند افسردگی، منزوی شدن و کم حرف زدن نیز در کودکان نمود پیدا می‌کند. این شرایط درصورت ادامه یافتن، می‌تواند عواقبی داشته باشد که تا چندین سال سلامت فیزیکی کودکان را به خطر بیندازد. وقتی مدام ترس از کرونا از جانب بزرگسالان به کودکان تحمیل می‌شود و کودک مدام استرس آن را دارد، این تنش‌ها و استرس‌های وارد شده به کودکان باعث ابتلا به بحران‌های روحی روانی مختلف در آنها می‌شود.
تاخر در اجتماعی شدن کودکان، کاهش اعتماد به نفس و ناتوانی در تصمیم‌گیری
وی خاطرنشان کرد: نکته بعدی تاخر در حوزه اجتماعی شدن است. در یک فرآیند عادی اجتماعی شدن، نهادهای موثر خانواده، جامعه، مدرسه و آموزش پرورش هستند که نقش بسیاری بر اجتماعی شدن و تربیت کودکان دارند، اما در حال حاضر نهاد جامعه و مدرسه از کودک گرفته شده و فقط بعد خانواده باقی‌مانده و تمام فشارها بر خانواده وارد شده است، حذف شدن نهاد جامعه ومدرسه تبعات منفی بسیاری دارد. زمانی‌که کودک وارد جامعه نمی‌شود واز دنیای واقعی فاصله می‌گیرد، در این حالت کودک وارد یک دنیای مجازی توهمی می‌شود. او دیگر نمی‌تواند ارتباطات خوبی داشته باشد، نمی‌تواند اعتماد به نفس کافی در برخورد با وقایع روزمره در آینده را داشته باشد. به دیگر بیان، زمانی که کودک در موقعیت واقعی قرار نگیرد، اعتماد به نفس لازم برای تصمیم‌گیری را در موارد حساس و در هنگام بروز وقایع روزمره نخواهد داشت و توانایی حل مسئله و رفتار کردن در شرایط بحرانی را نمی‌آموزد.
منصوری افزود: کودکان در شرایط فعلی در مواجهه با محیط عمومی و افراد جامعه دچار ترس‌ها و هراس‌هایی هستند؛ بدین صورت که فکر می‌کنند ممکن است در تماس با دیگران و محیط آلوده جامعه، اتفاق ناگواری برایشان بیفتد یا خطراتی آنها را تهدید کند. هراس‌ها و ترس‌هایی در درون کودکان ایجاد شده که می‌تواند در اندیشه کودکان رشد کند و در سال‌های آینده باعث منزوی‌تر شدن و ضد اجتماعی شدن آنها شود.
خانواده‌ها کودکان را در معرض اخبار ناگوار قرار ندهند
این متخصص حوزه سیاستگذاری فرهنگی خاطرنشان کرد: خانواده‌ها بایستی به شدت از بیان دغدغه‌ها و مشکلات کاری و شخصی خود و فشارهای ناشی از آن جلوی کودک خودداری کنند. همانطور که گفتیم پیامدهای روانی منفی به سبب شیوع کرونا بیشتر متوجه کودکان است و خانواده‌ها بایستی حتی‌الامکان محیط خانه را ایمن نگه دارند و از بازگو کردن معضلات و مشکلاتی که درگیر آن هستند مثل تورم، بیکاری، بی‌پولی، کرونا و تنش‌های حاصل از آن و… در حضور کودکان خودداری کنند و این فشارها و آسیب‌ها را به کودکان خود تزریق نکنند.
وی با بیان اینکه متاسفانه در حال حاضر کودکان همان تجربه‌ای را از کرونا دارند که بزرگسالان ما دارند و این فشار زیادی را بر کودکان ایجاد می‌کند، ادامه داد: مواجه شدن با کرونا در کودکان بایستی با بزرگسالان متفاوت باشد، والدین می‌توانند این مسئله را با الفبای بهتر و نرم‌تری به کودکان آموزش دهند و برخورد مسالمت‌آمیزی در این موضوع داشته باشند. در حال حاضر شاهد آن هستیم که مثلا یک کودک هفت ساله همان اخباری را گوش می‌دهد که والدین او گوش می‌کنند و در گفت‌وگوهایی شرکت می‌کند که بزرگسالان صحبت می‌کنند؛ بنابراین او نیز فشار زیادی را متحمل می‌شود و این وحشتی که در کودک ایجاد می‌شود عواقب بسیار بدی در آینده خواهد داشت.
منصوری افزود: والدین می‌توانند در یک دنیای کودکانه خیلی با ملایمت توصیه‌های بهداشتی را به کودکان داشته باشند، به صورتی که به روح و روان لطیف آنها آسیبی وارد نشود. خانواده‌ها بایستی نیاز کودک به تفریح و بازی را مرتفع کنند، آنها می‌توانند با رعایت اصول بهداشتی مکان‌ها و محیط‌های خلوتی را که امنیت بهداشتی دارند، برای گردش و تفریح فرزندان خود در نظر بگیرند. در حال حاضر ما شاهد ناامیدی و خستگی زیادی در چهره کودکان هستیم .خانواده‌ها بایستی روی بازیابی روانی کودکان کار کنند و بذر امید و شادی را به آنها تزریق کنند؛ اگر می‌خواهیم درسال‌های آینده و دوران پساکرونا شاهد کودکان سالم و شادی باشیم.